Cihannüma, Türk coğrafya tarihinde bir dönüm noktası olarak görülen bir eserdir. Klasik dönem sona erdiğinde ve modern döneme geçiş yapıldığında yazılmıştır. Cihannüma ilk olarak 1648 yılında yazılmıştır. Cihannüma kelime anlamı olarak ‘yeryüzünü gösteren harita’ demektir. Peki Cihannüma kimin eseri, konusu nedir?
Gelin birlikte inceleyelim…
Dünyanın Konusu Nedir?
Cihannüma, yer olaylarını, kıtaların oluşumunu, bazı ülkeler hakkında bilgileri, coğrafi özellikleri konu alan bir eserdir.
Cihannüma’nın birinci bölümü mukaddes yani mukaddime ile başlar. Besmele ve dualar giriş bölümünde yer almaktadır. Daha sonra yeryüzü, okyanuslar ve kıtalar hakkında detaylı bilgiler verilmektedir.
Çalışmanın ikinci bölümünde Endülüs, Bosna, Macaristan ve Rumeli hakkında detaylı bilgiler verilmiştir. O dönemde bu bölgelerde görülen toprak tipleri, iklim tipleri ve bitki çeşitliliği hakkında bilgiler verilmektedir. Ancak Cihannüma’da yazarın bilmediği başka ülkeler hakkında bilgi yoktur.
Cihannüma Kimin Eseridir?
Cihannüma, Katip Çelebi’nin eseridir. Katip Çelebi, eserlerini gittiği yerlerde kaleme almıştır. Cihannüma’yı da Girit Seferi sırasında yazmaya karar verdi. 1648 yılında başlayan Cihannüma’nın yazımı 1657 yılına kadar devam etmiştir.
Katip Çelebi 1657’de öldü. Cihannüma’yı tamamlayamadığı sanılıyor. 1732 yılında İbrahim Müteferrika bu eseri eklemeler yaparak yeniden yayımlamıştır.
İbrahim Müteferrika, Osmanlı Matbaacılığının öncüsü olarak kabul edilir. Müteferrika esere toplam 325 sayfa ekler. Haritaları da işin sonuna kendisi eklemiştir.
Cihannüma, coğrafyanın temellerini çağdaş yöntemlerle anlatan ilk coğrafya kitabı olarak kabul edilir.
Cihannüma’da coğrafi özellikler çeşitli ülke ve kıtalar bazında anlatılmaktadır. İklim türleri, sıcaklık ve hava olayları da güncel bilgiler ışığında okuyucuya aktarılmaktadır.
Katip Çelebi de coğrafya ilmine neden daha fazla önem verilmesi gerektiğini anlattı. Bu tür eserleri okuyarak insanların seyahat etmeden de yeryüzü hakkında bilgi sahibi olabileceğini söyledi.
